แหล่งการเรียนรู้ประเภทวัฒนธรรม ประเพณี พื้นบ้าน

ครกหิน อ่างศิลา

        ลักษณะภูมิประเทศตำบลอ่างศิลา ประกอบด้วยหินอัดเป็นประเภทหินแกรนิตและหินทราย หินแกรนิตที่พบแทรกตัวขึ้นมาสลับระหว่างหินชันซึ่งพบมากตามแหล่งที่เป็นเขา ติดกับฝั่งทะเล และจากการที่มีหินแกรนิตซึ่งมีสีขาวนวล, สีเหลืองอ่อนและมีความแข็งแกร่งจำนวนมากที่ตำบลอ่างศิลาทำให้เกิดอาชีพการท ครกหินและกลายเป็นสัญญลักษณ์ของหมู่บ้านชาวประมงอ่างศิลา

            สภาพหมู่บ้านตำบลอ่างศิลาเดิมเรียกว่า “อ่างหิน” เนื่อง จากมีอ่างหินขนาดใหญ่ตั้งอยู่ภายในหมู่บ้านอาชีพที่สำคัญของชาวตำบลอ่างศิลา นอกจากการทำประมงทางทะเล ทอผ้าแล้วอาชีพที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งก็คือ อาชีพแกะสลักหิน เมื่อกล่าวถึง “อ่างศิลา” สิ่ง แรกที่คนทั่วไปจะนึกถึงก็คือครกหิน เพราะครกหินเป็นสัญญลักษณ์ของสินค้าพื้นเมือง ที่นำชื่อเสียงมาให้แก่ชาวตำบลอ่างศิลาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันเนื่องจาก ครกหินอ่างศิลามีจุดเด่นอยู่ที่หินมีความแข็งแกร่งตำแล้วไม่เป็นทรายและมีสี ขาวนวลหรือเหลืองอ่อนนอกจากการทำครกหินแล้วชาวตำบลอ่างศิลายังนำหินมาแกะ สลักเป็นรูปต่าง ๆเช่นรูปเจ้าแม่กวนอิม พระพุทธรูป ซึ่งมีความสวยงามมาก

มีคนจีนอพยพและมาอาศัยอยู่ในตำบลอ่างศิลาซึ่งต้องการทำของต่าง ๆ เช่น อาหารขนมเครื่องเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่มีส่วนผสมที่ทำมาจากข้าวแล้วนำมาบดให้ ละเอียดเป็นแป้ง คนจีนเหล่านั้นจึงหาวิธีที่จะนำหินมาทำโม่เพื่อโม่แป้งและเห็นว่าอ่างศิลามี หินที่เหมาะสมที่จะทำโม่ จึงสกัดหินมาเพื่อใช้ทำโม่ และเมื่อมีเศษหิน เหลือชิ้นเล็กชิ้นน้อยที่ไม่สามารถทำโม่ได้แล้วจึงลองนำมาทำครกหินดูเพื่อ ใช้ตำน้ำพริก และหรือบดของอื่น ๆจนกระทั่งกลายมาเป็นของใช้ประจำบ้านอย่างหนึ่งแต่เดิมครกที่ทำที่ตำบลอ่าง ศิลาจะไม่มีการซื้อขายครกกันในพื้นที่ของตำบลแต่จะนำไปส่งขายที่ กรุงเทพฯหรือ ต่างจังหวัด ดังนั้นชื่อเสียงของครกหินอ่างศิลาจึงเป็นที่รู้จักของชาว กรุงเทพฯและคนในจังหวัดอื่น ๆ เป็นอย่างดี
                        ต่อมาความต้องการสินค้าประเภทครกหินเพิ่มมากขึ้นอาชีพการทำครกหินก็มากขึ้น จนบ้านอ่างศิลา ได้ถูกสกัดหินนำมาใช้จนหินมีปริมาณเหลือน้อย ดังนั้น จึงนำหินจากต่างจังหวัดเข้ามาทำครกหินกันในตำบลอ่างศิลา รวมทั้งมีการปรับปรุงรูปแบบและมีเอกลักษณ์เป็นการเฉพาะตัวคือ “ครกหินอ่างศิลาจะต้องมีสองหู” เท่านั้น 

ขั้นตอนการทำและการผลิต

วัตถุดิบและส่วนประกอบ

1. หินแกรนิต 

2. สิ่ว

3. ไม้บรรทัด

4.ลิ่ม
5. ฆ้อน

6. เครื่องเจียร



ขั้นตอนการผลิต 

1. นำหินมาสกัดเป็นก้อนสี่เหลี่ยม กลึงให้เป็นรูปทรงครก
2. นำมาขัดด้วยกระดาษทรายให้ผิวเรียบ
3. เมื่อได้รูปทรงที่สวยงามแล้ว ทาแลคเกอร์เพื่อจำหน่าย




เทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต

       หินที่นำมาสกัดต้องเป็นหินแกรนิต เช่นหินดำ หินเขียว เมื่อนำมาสกัดเป็นครกหิน นำไปใช้ไม่มีทราย ครกหินอ่างศิลาแท้ มี 2หู สกัดด้วยมือ

การเดินทาง

"มา เที่ยวชายหาดบางแสนจนสบายใจไปกับไก่ย่างเหลืองกรอบริมหาด ซัดข้าวหลามหวานมันอิ่มแปล้ไปแล้ว ถ้าพลังงานยังเหลือเฟือ นั่งรถต่อไปทางเขาสามมุข            พอรถผ่านพ้นชายหาดบางแสนไปซักพัก ผ่านพ้นไฟแดงใหญ่ไปอีกนิด จะเจอร้านขายผลิตภัณฑ์จากหินร้านใหญ่ ตั้งอยู่สองฝั่งข้างทาง ชื่อร้านเดียวกันว่า รุ่งเรืองศิลาทิพย์  ถ้ามาจากชายหาดบางแสน ฝั่งขวามือจะเห็นครกหินยักษ์ ตั้งตระหง่านอยู่ด้านหน้า มีข้อความเขียนไว้ว่า "ครกหินใหญ่ที่สุดในโลก" 

คลิปเพิ่มเติม

ที่มา : http://fusionstone.blogspot.com/